Wet nadeelcompensatie en schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten (Wns) – (II)
Het deel van de Wet nadeelcompensatie en schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten (Wns) dat per 1 juli 2013 in werking is getreden hebben wij op deze website in deel I van dit artikel besproken. In het hiernavolgende staat het deel van de Wns centraal dat betrekking heeft op nadeelcompensatie bij rechtmatige overheidshandelingen.
Nadeelcompensatie bestaat uit een vergoeding voor schade die iemand lijdt als gevolg van rechtmatig overheidshandelen, voor zover deze schade voor deze persoon een onevenredige benadeling betekent in vergelijking met anderen. Een veelgebruikt voorbeeld is de situatie waarin een bedrijf schade leidt wegens tijdelijke onbereikbaarheid als gevolg van een wegafsluiting in verband met wegwerkzaamheden.
De Wns voorziet in een algemene regeling voor nadeelcompensatie bij rechtmatige overheidshandelingen, door codificatie van het beginsel van gelijkheid van openbare lasten (oftewel: ‘égalité devant les charges publiques’). De regeling is opgenomen in een nieuwe titel 4.5 Algemene wet bestuursrecht (Awb). Deze titel zal op een later (nog bekend te maken) moment in werking treden.
Onder het bereik van de regeling zal zowel schade door rechtmatige besluiten als schade door rechtmatige feitelijke handelingen vallen. Schade vanwege wetgeving in formele zin of door strafvorderlijk handelen valt buiten de werking van deze regeling. De beslissing omtrent nadeelcompensatie wordt in alle gevallen aangemerkt als een besluit in de zin van de Awb. Tegen een dergelijk besluit staat beroep bij de bestuursrechter open, ook – en dit is een uitbreiding ten opzichte van de oude situatie – wanneer de schade is veroorzaakt door een handeling van het bestuursorgaan ter uitvoering van een (al dan niet appellabel) besluit.
Omdat een algemene regeling voor nadeelcompensatie ontbrak, is er in de loop der jaren een veelheid aan nadeelcompensatieregelingen in het leven geroepen, in verschillende bijzondere wetten en in beleidsregels. De diverse regelingen hebben geleid tot een onoverzichtelijk geheel. Aan die diversiteit en versnippering komt met de inwerkingtreding van de nadeelcompensatieregeling van de Wns een eind. De regeling van titel 4.5 Awb zal uitputtend zijn: decentrale regelingen inzake nadeelcompensatie zullen daarom op het tijdstip van inwerkingtreding van titel 4.5 Awb van rechtswege vervallen. Diezelfde regelingen kunnen wel – eventueel na aanpassing, voor zover nodig – desgewenst opnieuw worden vastgesteld als beleidsregels ter zake de toepassing door een bestuursorgaan van de bepalingen van titel 4.5 Awb.
Naast uniformering van (de afhandeling van) nadeelcompensatie biedt de aparte regeling uit de Wns als voordeel dat een discussie over het schadeaspect niet meer kan leiden tot vertraging in besluitvorming omtrent een ontwikkeling of activiteit die, op zichzelf beschouwd, wenselijk is. Voorts zal de betekenis van de civiele rechter als ‘restrechter’ afnemen waardoor de eenheid binnen de bestuursrechtelijke wetgeving en rechtspraak wordt bevorderd (Memorie van Toelichting, Kamerstukken II, 32621, nr. 3).
Een handleiding voor de omgang met verzoeken om nadeelcompensatie is in de maak bij het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Zodra deze beschikbaar is zullen wij deze als bijlage bij dit artikel voegen.
augustus 2013
mr. Angélique Claassen