De Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen (‘de Wkb’) is op 1 januari 2024 ingevoerd om de kwaliteit van gebouwen te verbeteren en het toezicht op de bouw te verstevigen. In deze tweede blog in onze blogreeks over deze nieuwe wet bespreken wij de gevolgklassen waarin bouwwerken onder de Wkb worden ingedeeld.
In deze blogreeks over de Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen (‘de Wkb’) bespreken wij, in aanloop naar ons Speedcollege op 2 april as. over hetzelfde onderwerp, de werking van de Wkb en de wijzigingen ten opzichte van het voorgaande stelsel. In de inleidende blog lichtten wij al toe dat de Wkb zowel publiekrechtelijke als privaatrechtelijke aspecten kent. In deze tweede blog gaan wij dieper in op de publiekrechtelijke aspecten.
Onder de Wkb worden bouwwerken ingedeeld in verschillende gevolgklassen, afhankelijk van de ernst van de gevolgen in het geval er iets misgaat. Daarmee wordt bedoeld welke gevolgen kunnen optreden indien niet is voldaan aan de bouwtechnische regels van het Besluit bouwwerken leefomgeving (‘Bbl’). Hoe groter de mogelijke gevolgen, hoe hoger de gevolgklasse:
Gevolgklasse 1: bouwwerken met beperkte persoonlijke gevolgen, waaronder woningen en eenvoudige bedrijfsgebouwen;
Gevolgklasse 2: bouwwerken met een reële kans op persoonlijke gevolgen, waaronder woongebouwen tot 70 meter hoog, gemeentehuizen, onderwijsgebouwen etc.;
Gevolgklasse 3: bouwwerken met een kans op aanzienlijke persoonlijke gevolgen, waaronder gebouwen hoger dan 70 meter, voetbalstadions, ziekenhuizen etc.
De Wkb wordt in fases ingevoerd. Op dit moment geldt de Wkb enkel voor bouwwerken die vallen onder gevolgklasse 1. Gevolgklassen 2 en 3 zullen naar verwachting pas na de eindevaluatie van de Wkb. De eindevaluatie wordt in 2027 verwacht.
In artikel 2.17 lid 2 tot en met 4 staat vermeld wanneer een technische bouwactiviteit valt onder gevolgklasse 1. Daaruit kunnen enkele typen bouwwerken worden onderscheiden, waarvoor verschillende voorwaarden gelden:
Woningen; op voorwaarde dat deze grondgebonden zijn, geen zorgwoning betreffen, zich niet bevinden in een woongebouw en niet gebruikt worden voor kamergewijze verhuur;
Woonboten/drijvende woningen, maar geen schepen bestemd voor de vaart;
Vakantiehuizen of andere vakantieverblijven; op voorwaarde dat deze grondgebonden zijn en zich niet bevinden in een logiesgebouw;
Bouwwerken met industriefunctie; op voorwaarde dat het bouwwerk maximaal twee bouwlagen bevat;
Bovengronds infrastructurele werken voor langzaam verkeer; op voorwaarde dat er sprake is van een overspanning van maximaal 20 meter en niet over een rijks- of provinciale weg. Voorbeelden hiervan zijn bruggen of viaducten voor fietsers en voetgangers;
Andere bovengrondse bouwwerken; op voorwaarde dat deze maximaal 20 meter hoog zijn, geen gebouw betreffen en geen waterkerende constructie hebben. Voorbeelden zijn (kleine) zendmasten, antennes, windmolens en walmuren.
Een bouwactiviteit valt niet onder gevolgklasse 1 als de technische bouwactiviteit vergunningsvrij is. Dat is het geval als de bouwactiviteit aan geen enkel criterium van artikel 2.25 of 2.26 Bbl voldoet of onder de vrijstelling van artikel 2.27 Bbl valt. Hierbij kan bijvoorbeeld aan de plaatsing van een schuur of dakkapel gedacht worden. Voor de technische bouwactiviteit is dan geen vergunning en ook geen bouwmelding nodig. Bevat een bouwproject echter uit een vergunningvrije bouwactiviteit én een bouwactiviteit die onder gevolgklasse 1 valt, en zijn beide activiteiten niet los van elkaar te zien? Dan valt ook de vergunningvrije bouwactiviteit onder gevolgklasse 1 en de regels voor kwaliteitsborging.
Verder zijn o.a. ook nog de volgende bouwwerken uitgezonderd van de Wkb: monumenten, bouwwerken waarbij een melding brandveilig gebruik verplicht is (bijvoorbeeld voor bedrijfspanden voor meer dan 150 personen), er in het bouwwerk milieubelastende activiteiten plaatsvinden waarvoor een vergunning nodig is en in gevallen waarbij een gelijkwaardige maatregel is toegepast voor de constructieve veiligheid of de brandveiligheid.
Let op, de Wkb is op dit moment ook nog niet van toepassing op het verbouwen van bouwwerken. Ook niet voor het verbouwen van bouwwerken die vallen onder gevolgklasse 1. Zie voor een toelichting hierop de kamerbrief van de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening d.d. 10 december 2024.
Elk bouwwerk moet afzonderlijk beoordeeld worden. Een bouwwerk is afzonderlijk als het bouwkundig en/of functioneel te onderscheiden is van andere bouwwerken. Indien één bouwwerk gevolgklassen combineert, geldt de hoogste klasse. Een gebouw met zowel woningen als winkels valt bijvoorbeeld niet onder gevolgklasse 1, omdat winkels niet onder deze klasse vallen.
Bij gebiedsontwikkeling bepaalt de gevolgklasse van elk afzonderlijk bouwwerk de te volgen procedure. Dat kan resulteren in bouwwerken waarvoor de Wkb geldt en bouwwerken waarvoor de Wkb (nog) niet geldt. Er gelden dan verschillende stelsels voor deze bouwwerken.
Als een nieuw bouwwerk valt onder gevolgklasse 1 behoeft op grond van de Wkb niet meer een omgevingsvergunning voor de (technische) bouwactiviteit (de ‘oude’ omgevingsvergunning voor de activiteit bouwen onder de Wabo) bij het bevoegd gezag te worden aangevraagd. In plaats daarvan kan worden volstaan met de inschakeling van een kwaliteitsborger en het doen van meldingen bij het bevoegd gezag.
Indien het te realiseren bouwwerk niet onder gevolgklasse 1 valt, dient er wel een omgevingsvergunning voor de technische bouwactiviteit te worden aangevraagd bij het bevoegd gezag. Er hoeft in dat geval géén kwaliteitsborger te worden ingeschakeld. Het bevoegd gezag is dan belast met het toezicht en de kwaliteitsborging op respectievelijk van het te realiseren bouwwerk.
De derde blog in onze blogreeks zal nader ingaan op de bouwmelding, het inschakelen van een kwaliteitsborger en de gereedmelding.
Heeft u naar aanleiding van deze blog of over dit onderwerp nog vragen? Neem dan contact op met mr. Cindy Koppens via c.koppens@vastgoed-advocaten.nl.
In aanloop naar ons Speedcollege ‘Wet kwaliteitsborging voor het bouwen’ dat op 2 april 2025 plaatsvindt, verzorgt Weebers Vastgoed Advocaten een blogreeks over de wijzigingen die de Wkb meebrengt en de eerste ervaringen in de praktijk. Het Speedcollege start om 15.30 uur in het Philips Museum te Eindhoven. Aanmelden kan nog vóór 25 maart 2025 per e-mail: sc@vastgoed-advocaten.nl.
Onze advocaten hebben ruime ervaring in het adviseren en procederen binnen alle aspecten van het vastgoed. Wij kennen de belangen en uitdagingen van onze cliënten als geen ander. Ons team en ons kantoor staan voor u klaar.
